پیشكسوت كیست؟
ارج و احترام به پیشكسوتان، از آن جهت ارزشمند و مهم است كه در ابعاد مختلف، سرمایه‌هایی پویا، زنده و در دسترس برای بهره‌گیری و راه سپردن كسانی هستند كه تازه گام در دنیای قهرمانی و پهلوانی گذاشته‌اند.
بدون تردید، همه‌ی نونهالان، نوجوانان و جوانان وظیفه دارند به تأسی از مولا و مقتدایشان علی(ع) – احترام پیشكسوتی و بزرگی بزرگان و پیشكسوتان را نگاه دارند و با استفاده از تجربه‌های این عزیزان، راه پرپیچ و خم و پرفراز و نشیبی را كه آنان رفته‌اند، این‌ها نیز به سلامت طی كنند و افتخاراتی را كه آنان آفریده‌اند، این‌ها نیز افتخار آفرینی كنند. توجه تام به اصول و ارزش‌های اسلامی و اخلاقیات و شئونات این آیین پاك محمدی(ص)، نه تنها در ورزش – بلكه در كلیه زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی، سبب شده است تا جامعه اسلامی همواره از خطرات فراینده تأثیر رشد فناوری مصون بماند.
به هر جهت اكتساب معنویات و فرهنگ و تجارب گذشتگان و بهره‌گیری از فنون و روش‌هایی كه پیشكسوتان بدان عمل كرده و به توفیقاتی دست یافته‌اند، كاری است كه نیازمند به صبر و متانت، دقت و ظرافت و پشتكار و جدیت دارد.
یادداشت را در خبرگزاری برنا در درباره واژه‌های وزین و ارزشمند «پیشكسوت»، «كارشناس» و «خبره» مطلب را شروع می‌كنم. ابتدا با این سئوال كه پیشكسوت یعنی چه و كارشناس چه مفهومی دارد؟! البته ناگفته پیداست كه این دو واژه صرف‌نظر از مفاهیم جدایی كه از یكدیگر دارند، هر دو در یك مسیر قابل بحث و مفید، اما با تأسف باید گفت:كه امروزه در تمامی میادین و فضاهای ورزشی مشاهده و دیده شده است و می‌بینیم كه قدر و منزلت و ارزش پیشكسوت نادیده گرفته می‌شود و كارشناس را هم طور دیگری معنی می‌كنند.
می‌توانم بگویم كه در بسیاری اوقات، یك پیشكسوت در هر رشته ورزشی به خاطر تجارب ارزنده‌ای كه برای حضور در میادین مختلف كسب كرده است در واقع یك كارشناس خوب محسوب می‌شود،اگر چه ممكن است این پیشكسوت به اصطلاح دروس نظری و كلاسیك مربوط به رشته خودش را نخوانده باشد.
اما نباید ارزش كار یك كارشناس را به لحاظ آموزه‌های فنی، كلاسیك مدرن و امروزی نادیده گرفت كه با طرح چنین موضوعی اصولاً كار كارشناسی را امری چندان مهم تلقی نشود.
من هم این هدف را ندارم، اما این حقیقت را نباید فراموش كرد كه اگر فرهنگ بسیار خوب و غنی پیشكسوتی و احترام به پیشكسوت را به دست فراموشی بسپاریم، در واقع ناخواسته ضربه بزرگی به خود، فرهنگ، جامعه ورزش و حتی تاریخ و فرهنگ ورزش استان و كشورمان زده‌ایم.
پهلونان بزرگ اساطیری قهرمانان بی‌بدیل میادین زورآزمایی، مردان با فتوت و پاك چشم و پاك سرشت و پاك عیاران و جنگ آوران عرصه‌های نبرد با پلیدی و پستی و فرومایگی در تاریخ تمدن ایران باستان فراوانند – در زمانی كه به هیچ وجه اثری از اینترنت، كامپیوتر، ماهواره، كورنومتر و سایر ابزارهای سنجش و كار نظری در میان نبوده است، ملت ما تمام بزرگی و بزرگ منشی خود را مدیون این پهلوانان و قهرمانان قدیم می‌داند و نقش قهرمانان و پهلوانان جدید هم آن را پر اهمیت ساخته است.
چنان كه نمی‌توان كارشناسان و خبرنگاران جدید عرصه ورزش را از این قاعده مستثنی كرد. « كسوت» لباسی بسیار گران بهاست كه به همین سادگی بر تن كسی نمی‌رود، بلكه باید سالیان متمادی در میادین ورزشی كار كرد، تجربه كسب کرد، فراز و نشسب و تلخی و شیرینی چشید و راه تكامل معرفتی درون و اخلاق بیرون طی کرد.
برهمین منوال، باید هر آن كه حتی یك روز سابقه بیشتری دارد، مورد تكریم قرار دهیم و این موضوع یكی از راههای اصول اخلاقی، تربیتی و درك و فهم فرهنگ است.
احترام به كسوت پهلوانی و قهرمانی بزرگان عرصه ورزش، برای ما نه تنها افتخار، بلكه یك اصل و یك ارزش است. در دنیای امروز، با این كه هر چیز رنگ و بوی علم و تكنیك و فناوری را می‌دهد و این قضیه بد هم نیست،اما كارشناس بودن و یاد گرفتن از طریق علم و آكادمی هیچ مغایرتی با كسوت و پیشكسوت ندارد و پیشكسوت و پیشكسوتی عارف مسلك، با اخلاق، فهیم، با گذشت، متواضع و مردمی نیز خواهند بود و آیا با چه تدابیری خواهند توانست جای خالی هزاران پیشكسوت پهلوان و با اخلاق را پر كرد؟! پیشكسوت به مثابه پیش‌نماز در یك مسجد است و قداست دارد.
چه كسی باید ارزش این معنا را بداند و قدر جایگاهش را بشناسد؟! همه ورزشكاران، همه ورزش دوستان، همه كارشناسان عرصه ورزش، همه مسئولان باید منزلت پیشكسوتان را بدانند و به آن احترام بگذارند، باید دیدگاهای باندی از فضای مقدس ورزش برداشته شود و مرام پهلوانی و پیشكسوتی جای آن را بگیرد تا دنیای مدرن امروز بداند كه نمِی‌توان حتی بارزترین و مهم‌ترین امور علمی و كلاسیك كه روح انعطاف را از جامعه می‌گیرد، از ورزش پهلوانی و عرفانی گرفت.
در فرهنگ اصیل، غنی و ناب ایرانی، كارشناس و خبره كسی است كه قبل از هر چیز مفهوم پیشكسوتی و تواضع پهلوانی را درك كند و آن گاه كارشناس باشد و نظر كارشناسی بدهد و گرنه صرف او خریداری نخواهد داشت؟! درباره « كسوت» كه یك واژه بسیار قدیمی و « كارشناس» نیز یك واژه جدید بیشتر توضیح داده می‌شود تا اگر در عمل كارایی خود را از دست می‌دهند در معنی ضایع نشود.
این دو واژه امروز چندان نابجا به كار می‌رود كه حرمت اولی و ارزش دومی از میان رفته است. پیشكسوت آخرین عنوان افتخار آمیز و محترمی است كه در ورزش به ورزشكاران سرد و گرم چشیده و كار بلد و با تجربه داده می‌شود،در ورزش حرمت پیشكسوت بسته به یارایی او در تعلیم – تربیت و قضاوت است، و قضاوت پیشكسوت را در واژه «فتوی» می‌شناسد.
اما امروزه هر كس « یك روز» بیشتری از دیگری سابقه ورزشی داشته باشد، اشتباهاً به او پیشكسوت می‌گویند. كسوت پیراهن كهنه و لباس كار نیست، مربوط به آدم كار كرده و سالمند نیز نمی‌باشد، بلكه مربوط به مراتبی است كه ورزشكار از نظر كردار، گفتار و پندار نیك طی نماید.
موی را می‌توان در آسیاب سپید كرد، ولی هر موی سفید علامت «ریش سپیدی» نیست. كسوت به آسانی برای هر كس به دست نمی‌آید و بر هر قامتی نیز پوشیده نمی‌شود، باید دنیایی از هنر، اخلاق، معنویت و دریایی از اخلاص، كردارنیك و رفتار پسندیده گرد آید – تا كسی سزاوار به كمر بستن « كسوت» شود.
كسوت پیراهن و ردایی نیست كه هر كس به راحتی بتواند آن را از بازار خریداری نماید و بر قامتش بپوشاند. پیشكسوت حرمت خود را از قبول اجتماع می‌گیرد كه در آن به برومندی رسیده است، نه از دست صاحب منصبی و نه با دو خط حكمی و یا بنا به تعارفی، اما كسوت را نه می‌توان از كسی گرفت و نه می‌توان به كسی بخشید.
پیشكسوت هفت شهر عشق را پیموده و خود را در قله قاف یافته است، عرصه پرواز او منت این و آن نیست این عرصه سیمرغ نه مجال بال مگس و متاسفانه امروزه عنوان كسوت را به راحتی به اشخاص می‌بخشند كه نمی‌داند كسوت چیست و دیگری را كارشناس می‌خوانند كه كار را ندیده و نمی‌شناسد، ولی نه كسوت پلید می‌شود و نه دانایی و توانایی بی‌اهمیت می‌شود. این گونه می‌گویند: این كاریست كارشناسی شده زمانی برنامه اقبال عامه پیدا می‌كند كه نام كارشناسان معلوم شود تا اعتبار اجتماعی آنان پشتوانه برنامه شود و گرنه به بازی گرفتن واژگانی معنی‌دار و جا افتاده دردی را دوا نمی‌كند، فریب می‌دهد ولی بهره نمی‌دهد.
كسی می‌خواهد چیزی را برابر میل خود اعلام کرده، به اجرا درآورد به عنوان كارشناس تنی چند دست‌آموز را می‌خواند تا حرفی بزنند كه این حرف‌ها هیچ تأثیری نیز بر ارداه او ندارد، بلكه مایه فریب می‌شود تا میلی به صورت موجه ارضا شود.
كارشاس واژه‌ای است كه مترادف «خبره» معنی گرفته است، خبره كسی است كه كاری را داشته، توانسته و انجام داده و در آن كاركشته شده است.
مقاله محسن عباسی‌فرد عضو فدراسیون بین‌المللی روزنامه نگاران (IFJ) خبرگزاری برنا
افزودن دیدگاه